Xa que ler e escribir son unha parella
que, a cotío, vai collidiña da man, este ano, nas xuntanzas do club de lectura
de segundo da ESO, decidimos traballar sobre o relato curto, co propósito de
redactar algún conto.
Seleccionamos, para falar deles, contos de
libros, xéneros e tons ben variados entre si, xa que na variedade está o gusto.
Transitamos desde a narrativa poética contida en Ai, Filomena, Filomena e
outros contos, de Miquel Obiols, pasando polo xénero de terror ou un
clásico como Roald Dahl, ata as historias que se condensan n’O Rei Oso
Branco e outros contos marabillosos, de Tim Bowley.
Os contos iniciais caracterizáronse polo
seu fondo lirismo, do que non estiveron exentas as pinceladas críticas.
Ademais, ler converteuse nun gozo visual, grazas ás ilustracións que
acompañaron a música das palabras en contos como “A Terra está na Lúa” ou “A
mesa encantada”, editados por Kalandraka.
Non obstante, o xénero estelar para os
rapaces e rapazas que conformaron o club foi o relato de terror. Lemos un
clásico –Edgar Allan Poe-. Dedicámoslle un tempo ao comentario d’ “O pozo e o
péndulo”, entre outras historias. Prestamos atención a ese comezo alucinatorio
da narración, aos efectos de despersonalización que calquera forma de tortura provoca
nos seres humanos e á resistencia do prisioneiro protagonista…. Houbo outro
libro cuxas historias resultaron un éxito –Cuentos de terror de los objetos
malditos, de Chris Priestley-. Baixo o marco do rapaz que demanda
insistentemente un novo conto de medo ao seu tío, asistimos á dimensión dos
obxectos que son e non son a un tempo, das vellas bonecas de porcelana de
expresión fixa e ameazante ou das voces demoníacas que, en ocasións, se
instalan na conciencia e no corazón dos seres humanos. Historias como “La No-Puerta”, “El demonio
del banco”, “El marco dorado”… dan fe de todo isto.
Xa que os gustos da coordinadora do club
tamén contan, para min, Roald Dahl –e de seguro que non digo nada novo nin
original- é un gran mestre neste xénero. Os comezos in media res, a
mestría na alternancia áxil de narración, descrición e díálogo, os finais
cortantes e irónicos –coma o gume dunha navalla-, o peso das inferencias en
contos como “La subida al cielo”… constitúense en leccións para unha
arquitectura do relato curto. Con “Katina” adentrámonos no nome dunha “nena da
guerra”, marcada pola orfandade existencial e un heroísmo suicida que condensa
en si o espírito de rebelión dos pobos asoballados –neste caso, a Grecia
invadida polos nazis na Segunda Guerra Mundial-. Con “O gran gramatizador
automático”, entramos nun debate apaixonante: para que se crea ou escribe? Para
satisfacer o mercado, lograr éxito monetario ou social ou porque se han seguir
os ditados do propio corazón e da conciencia? Roald Dahl lémbranos que, tantas
veces, os persoais propósitos do creador comportan exclusión social e mesmo
fame… que a mensaxe non pode ser máis actual nun mundo coma este que nos toca
vivir. Se teño que escoller unha historia construída sobre o peso das
inferencias, esa sería “La subida al cielo”. Nela, Roald Dahl aborda, con gran intelixencia
e sutileza, o tema do maltrato de xénero, da violencia encuberta e silandeira
que, ás veces, non se exerce de modo aberto, senón nos pequenos xestos, a
través do ton, en situacións difíciles de probar máis aló do ámbito do dous;
quizais unha das formas máis terribles de violencia!
Outras historias, como “Barbazul”,
inscrita n’O Rei Oso Branco e outros contos marabillosos, permitíronnos
falar dos “cuartos obscuros” das persoas maltratadoras, en contraste co seu
“brillante e solícito ser social, público”.
En resumo, os contos, os relatos breves
son sempre leccións de vida; nas súas recurrencias aportan seguridade aos
nenos, que nos piden, insistentemente, que llelos contemos da mesma maneira.
Coma nun mundo no que a xustiza sexa posible, o conto aporta a certeza de que o
ben e a bondade serán recompensados, de que aquilo que non entendemos porque
nos sobrepasa nun momento determinado será un parto benéfico nun futuro non moi
lonxano, cando encaixemos o que ocorre e
atisbemos o seu porqué.
Narrar é sempre aprazar a morte –coma nos
contos d’As mil e unha noites-, gañar terreo fronte aos perigos,
confabular a desgraza. Neste sentido, “Pés de Pluma”, ese personaxe iroqués, orfo,
invisible para o tío que o cría, torpe…cosegue enganar o puma que ameaza con
devoralo grazas ás súas dotes como contacontos, xa que as palabras serven parar
algo, aínda que esteamos nun mundo que as devalúa, as deturpa tan a cotío
e de xeito tan degradante. Pola nosa
parte, nos clubs de lectura, aínda acreditamos na bondade, a lucidez e a forza
dos relatos polas verdades que nos dispensan, a compañía que nos aportan, por
tantas cousas…
Ningún comentario:
Publicar un comentario